Relacja z pierwszego Spotkania SNBPiK

Relacja z pierwszego Spotkania SNBPiK

Dnia 4 marca 2014 r. o godz. 15:45 w Instytucie Historii UO odbyło się pierwsze spotkanie w ramach Seminarium Naukowego Badaczy Przeszłości i Kultury. Pierwszym gościem projektu realizowanego przez studentów Instytutu Historii i przedstawicieli Studenckiego Archeologicznego Koła Naukowego był archeolog dr Błażej Stanisławski z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk z Wrocławia. Badacz dziejów wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny i Skandynawii wygłosił przed licznym audytorium referat p.t.: „Wolin wczesnośredniowieczny: Słowian i wikingów”. 

Zdaniem prelegenta nie ulega wątpliwości, że ośrodek nad Dziwną odgrywał ważną rolę w procesach dziejowych w sferze nadbałtyckiej, a także, że miał wielki wpływ na struktury państwa piastowskiego. Wskazują na to ustalenia archeologów, którzy dzięki badaniom archeologicznym przeprowadzonym w kompleksie osadniczym wczesnośredniowiecznego Wolina, odkryli tu zarówno zabytki pochodzenia słowiańskiego, jak i o rodowodzie skandynawskim. W wieku IX na omawianym terenie dominowali jeszcze Słowianie, co wyraża się zabytkami charakterystycznymi właśnie dla tej społeczności. Jednak przełom stulecia IX i X zaznacza się wielkimi zmianami, które przejawiają się w budowaniu potężnych umocnień obronnych o konstrukcji palisadowej oraz portu, a także zastosowaniem szybkoobrotowego koła garncarskiego przy produkcji ceramiki. Napływ srebrnego kruszcu miał wielki wpływ zarówno na sprawy gospodarczo-ekonomiczne, jak i aspekt państwowotwórczy, ponieważ przez Wolin mogło napływać srebro na tereny państwa wczesnopiastowskiego.

Wolin otworzył się na świat, nawiązał nowe kontakty gospodarcze, rozwinęło się rzemiosło. Jaki czynnik mógł spowodować aż tak wielkie zmiany na razie nie wiadomo. O obecności Skandynawów w Wolinie świadczą znaleziska takie, jak: fragmenty naczyń wykonanych z tzw. mydlanego kamienia, wizerunki krzyży, zabytki sztuki pokryte motywami i splotami charakterystycznymi dla wikingów. Najbardziej znanym motywem dekoracyjnym jest ten wykonany stylem Borre. O wiele rzadziej występują elementy zdobnicze wykonane stylem Mammen, czy Ringerike . O obecności wikingów świadczą także zapinki, pionki do gry. To tutaj znaleziono jeden z dwóch dysków kompasu słonecznego (jedyny zachowany w całości; drugi, złamany odkryto w Grenlandii). Jak wykazał prelegent posążki, które niegdyś badacze interpretowali jako wyobrażenia bóstw słowiańskich, posiadają pewne cechy, które każą je wiązać jednak z mitologią skandynawską. 

Mamy także przekaz "Jómsvikingasagi" i "Sagi o Olafie Tryggvasonie", który mówi o bractwie jómswikingów, ulokowanym w warownym grodzie, Jómsborgu, przy ogromnym porcie. Miejsce to identyfikowane jest z Wolinem. Przypuszcza się, że za pośrednictwem tego ośrodka, który posiadał powiązania zarówno z wikingami, jak i z państwem wczesnopiastowskim nastąpił proces przenikania elementów kultury skandynawskiej w głąb ziem polskich. 

Swoją prezentację dr Błażej Stanisławski zakończył kilkuminutową animacją filmową, obrazującą wygląd wczesnośredniowiecznego Wolina. 

Mamy nadzieję, że liczni uczestnicy wykładu, którzy bardzo pozytywnie wyrażali się o spotkaniu, zachęcili naszego gościa do powrotu w gościnne progi Instytutu Historii UO.

(oprac. Aleksandra Morawiak)